Ο ΣΟΦΟΣ ΤΖΟΥΑΝΓΚ TZΟΥ
Κώστας Τόλης
2015-07-16
2015-07-16
Ο Τζουάνγκ Τζου ήταν κινέζος μελετητής του Ταό και συνεχιστής του Λάο Τσε
Όταν ο Γιεν Γιαν πήγε ανατολικά στο Τσι, ο Κομφούκιος είχε μια πολύ ανήσυχη έκφραση στο πρόσωπό του. Ο Τζου Κουνγκ σηκώθηκε από την ψάθα του και τον ρώτησε:
- Μπορώ να τολμήσω να ρωτήσω γιατί ο κύριος έχει τόσο ανήσυχη έκφραση τώρα που ο Χούι έχει πάει ανατολικά στο Τσι;
- Υπέροχη αυτή σου η ερώτηση, είπε ο Κομφούκιος. Ο Κουάν Τζου ήξερε ένα ρητό που πολύ το εκτιμώ: "Οι μικρές τσάντες δε χωρούν μεγάλα πράγματα - τα κοντά σκοινιά δε φτάνουν στα βαθιά νερά". Κατά τον ίδιο τρόπο πιστεύω ότι η μοίρα έχει ορισμένες μορφές και το σώμα ορισμένες κατάλληλες χρήσεις.
Δεν μπορείς να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις από αυτά.
Φοβάμαι ότι όταν ο Χούι φτάσει στο Τσι, θα αρχίσει να λέει στο μαρκήσιο του Τσι για τους τρόπους του Γιάο, του Σσουν και του Κίτρινου Αυτοκράτορα και έπειτα θα συνεχίσει να μιλάει για τον Σούι Τζεν και τον Σσενούγκ. Ο μαρκήσιος τότε θα ψάξει μέσα του για παρόμοια μεγαλειότητα και θα αποτύχει να τη βρει. Αποτυγχάνοντας να τη βρει, θα ταραχτεί φοβερά και όταν ένας άνθρωπος ταράζεται, σκοτώνει.
11. ΟΙ ΜΙΚΡΕΣ ΗΤΤΕΣ ΚΑΝΟΥΝ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ
... Ο άνεμος είπε:
- Είναι αλήθεια ότι στροβιλίζομαι από τη βόρεια θάλασσα προς τη νότια θάλασσα. Αλλά εάν σηκώσεις ένα δάχτυλο εναντίον μου, θα με νικήσεις και εάν με ποδοπατήσεις, πάλι θα με νικήσεις. Από την άλλη, εγώ μπορώ να ρίξω κάτω μεγάλα δέντρα, να φυσάω πάνω από τεράστια σπίτια - αυτό είναι ένα ταλέντο που μόνο εγώ το έχω. Έτσι, παίρνω όλη τη μάζα από τις μικρές ήττες και τις φτιάχνω μια Μεγάλη Νίκη. Το να κάνεις μια Μεγάλη Νίκη, αυτό μόνο ο Σοφός το μπορεί.
14. ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΜΙΛΑΝΕ, ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ. ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ, ΔΕ ΜΙΛΑΝΕ.
Ο Λάο Τσε είπε:
- Το Ταό δεν είναι τόσο μικρό για τους μέγιστους ούτε τόσο μεγάλο για τους μικρότατους. Έτσι, όλα τα πράγματα εμπεριέχονται μέσα σ' αυτό. Πλατιά πράγματι η απεριόριστη δυνατότητά του, ακαταμέτρητο το βάθος του.
Σχήμα, αρετή, φιλανθρωπία και καθήκον προς το διπλανό μας, αυτά είναι τα επουσιώδη για τον πνευματικό άνθρωπο. Εάν όχι αυτός που είναι τέλειος άνθρωπος, ποιός άλλος θα καθόριζε τη θέση τους; Ο κόσμος του τέλειου ανθρώπου δεν είναι τόσο αχανής; Και όμως, δεν είναι ικανός να τον εμπλέξει σε ταλαιπωρίες. Όλοι αγωνίζονται για δύναμη, αλλά αυτός δε συμμετέχει. Παρόλο που δεν ανακαλύπτει τίποτα ψεύτικο, δεν παρασύρεται στις περιπλανήσεις. Παρά την τέλεια γνησιότητα, αυτός περιορίζεται στα ουσιώδη.
Έτσι, τοποθετεί τον ευατό του έξω από το σύμπαν, πέρα από όλα τα πλάσματα, όπου η ψυχή του είναι ελεύθερη από φροντίδα. Συλλαμβάνοντας το Ταό, είναι σε αρμονία με την αρετή. Εγκαταλείπει τη φιλανθρωπία και το καθήκον προς το διπλανό. Μεταχειρίζεται τις τελετές και τη μουσική σαν επουσιώδη. Και έτσι ο νους του τέλειου ανθρώπου είναι σε ειρήνη.
Τα βιβλία αποτελούν ότι ο κόσμος εκτιμά σαν έκφραση του Ταό. Αλλά τα βιβλία, είναι μόνο λέξεις και το μέρος που αξίζει από τις λέξεις, είναι η σκέψη την οποία εμπεριέχουν. Αυτή η σκέψη έχει μια βέβαιη προδιάθεση, που δεν μπορεί να μεταβιβαστεί στα λόγια, κι όμως ο κόσμος εκτιμά τις λέξεις σαν την ουσία των βιβλίων. Αλλά ακόμα κι αν ο κόσμος τις εκτιμά, δεν έχουν αξία, επειδή η έννοια με την οποία ο κόσμος τις εκτιμά, δεν είναι η έννοια που τις κάνει πολύτιμες.
Εκείνο που μπορεί να ιδωθεί με το μάτι, είναι σχήμα και χρώμα. Εκείνο που μπορεί να ακουστεί με το αυτί, είναι ήχος και θόρυβος. Αλλά κρίμα! Οι άνθρωποι αυτής της γενιάς νομίζουν ότι το σχήμα και το χρώμα, και ο ήχος και ο θόρυβος, είναι μέσα με τα οποία μπορούν να αντιληφθούν την ουσία του Ταό. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Και καθώς εκείνοι που γνωρίζουν δε μιλάνε, ενώ εκείνοι που μιλάνε δε γνωρίζουν, από πού ο κόσμος θα μπορέσει να αντλήσει τη γνώση του;
17. ΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΣΩΡΟΣ ΑΠΟ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ
Ο γέρο-Λακ Λιμπ και ο γέρο-Λέιμ Γκέιτ κοίταζαν τα αξιοθέατα στο Λόφο του Σκοτεινού Κυρίου και τη χέρσα γη του Κουν-Λουν, του τόπου όπου αναπαύεται ο Κίτρινος Αυτοκράτορας. Ξαφνικά μια ιτιά φύτρωσε από τον αριστερό αγκώνα του γέρο-Λέιμ Γκέιτ. Φάνηκε να ξαφνιάζεται και να ενοχλείται.
- Σε πείραξε; είπε ο γέρο Λακ Λιμπ.
- Όχι, γιατί να με πειράξει; είπε ο γέρο-Λέιμ Γκέιτ. Το να ζεις σημαίνει να δανείζεσαι. Και εάν δανειζόμαστε για να ζήσουμε, τότε οι ζωντανοί πρέπει να είναι ένας σωρός από σκουπίδια. Η ζωή και ο θάνατος είναι σαν τη μέρα και τη νύχτα. Εσύ και εγώ ήλθαμε να παρακολουθήσουμε την πορεία της αλλαγής, και τώρα η αλλαγή με πρόλαβε. Γιατί να με πείραζε οτιδήποτε;
30. ΑΛΛΟ ΦΤΩΧΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΔΥΣΤΥΧΙΑ
Ο Τζουάγκ Τζου φόρεσε βαμβακερά ρούχα με μπαλώματα και τακτοποιώντας τη ζώνη του και δένοντας τα παπούτσια του, πήγε να δει τον πρίγκηπα του Γουέι.
- Πόσο δυστυχισμένος φαίνεσαι, κύριε! φώναξε ο πρίγκηπας.
- Είναι φτώχια, όχι δυστυχία, απάντησε ο Τζουάγκ Τζου. Ένας άνθρωπος που έχει το Ταό, δεν μπορεί να είναι δυστυχισμένος. Κουρελιασμένα ρούχα και παλιές μπότες φτιάχνουν φτώχια, όχι δυστυχία. Αυτό που εγώ είμαι, είναι αυτό που λέμε "χωρίς αρμονία με την ηλικία μου". Έχει η Υψηλότητά σας δει ποτέ έναν αναρριχώμενο πίθηκο; Δώστε του κάποιο μεγάλο δέντρο και θα γυρίζει και θα στροβιλίζεται ανάμεσα στα κλαδιά, όπως ένας μονάρχης όλων όσων εξουσιάζει.
Ο Γι και ο Φεγκ Μενγκ δε θα μπορούσαν ποτέ να τον δουν. Αλλά αν τον βάλεις σε ένα θαμνώδη βάτο, θα κινείται προσεχτικά με πλάγια βλέμματα, τρέμοντας ολόκληρος από φόβο. Όχι επειδή οι μύες του ατονούν όταν έχουν ν' αντιμετωπίσουν τη δυσκολία, αλλά επειδή είναι σε μειονεκτική θέση και είναι ανίκανος να κάνει χρήση των ικανοτήτων του. Και πώς θα μπορούσε κανείς, ζώντας κάτω από ηλίθιους ηγεμόνες και αδύναμους υπουργούς, να μην είναι μίζερος, ακόμα και αν δε το 'θελε να είναι;
Ήταν κάτω από τέτοιες συνθήκες που ο Πι Καν ξεκοιλιάστηκε.
34. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Όταν ο Λάο Τσε είχε πια πεθάνει, ο Τσιν Σι πήγε να τον κλάψει, αλλά αφού έβγαλε τρεις φωνές, άφησε το δωμάτιο κι έφυγε.
- Δεν ήσουν φίλος του κυρίου; τον ρώτησαν οι μαθητές του Λάο Τσε.
- Ναι.
- Και νομίζεις ότι αυτός είναι ο τρόπος που του αρμόζει για να τον θρηνήσεις;
- Ναι, είπε ο Τσιν Σι. Στην αρχή τον θεωρούσα αληθινό, αλλά τώρα ξέρω ότι δεν ήταν. Πριν λίγο, όταν πήγα να τον κλάψω, βρήκα τους γέρους να τον θρηνούν σαν να έκλαιγαν το γιο τους και νέους σα να θρηνούσαν τη μάνα τους. Για να έχει μαζευτεί μια τέτοια παρέα, σημαίνει ότι τους είχε προκαλέσει να μιλούν γι αυτόν, αν και όχι φανερά, ή να θρηνούν γι αυτόν. Αυτό το θεωρώ κλοπή του Ουρανού, να αδιαφορείς για τον πραγματικό σκoπό που γεννήθηκες. Τον παλιό καιρό θεωρούνταν έγκλημα να κρύβεις κάτι από τον Ουρανό. Ο δάσκαλός σας γεννήθηκε γιατί ήταν ο καιρός του και έφυγε πάλι όταν ήρθε ο καιρός του. Όταν είσαι έτοιμος και ευχαριστημένος, όταν έρχεται η ώρα σου να φύγεις, ούτε η λύπη ούτε η χαρά έχουν θέση. Τον παλιό καιρό αυτό το ονόμαζαν απελευθέρωση από τα δεσμά του Θεού.
Όσο το λίπος καίγεται στο δαυλό
η φωτιά υπάρχει, και κανείς δε γνωρίζει
πότε θα σβήσει
37. ΤΑ ΙΣΙΑ ΔΕΝΤΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΟΥ ΚΟΒΟΝΤΑΙ
Όταν ο Κομφούκιος γύριζε μεταξύ του Τσεν και του Τσάι, πέρασε εφτά μέρες χωρίς φαγητό. Ο υπουργός Τζεν πήγε να του συμπαρασταθεί και είπε:
- Ήσουν κοντά στο θάνατο, κύριε.
- Ήμουν πράγματι, απάντησε ο Κομφούκιος.
- Φοβάσαι το θάνατο, κύριε; ρώτησε ο Τζεν.
- Φοβάμαι, είπε ο Κομφούκιος.
- Τότε, θα προσπαθήσω να σου διδάξω, είπε ο Τζεν, τον τρόπο να μην πεθάνεις. Στην ανατολική θάλασσα υπάρχουν οροσμένα πουλιά, που ονομάζονται ι-ερχ. Συμπεριφέρονται με σεμνό και μετριόφρονα τρόπο, σαν να μην έχουν καμιά ικανότητα. Πετούν ταυτόχρονα. Κουρνιάζουν σαν ένα σώμα. Στην ανύψωση, κανένα δεν αγωνίζεται να είναι πρώτο. Στην κάθοδο, κανένα δε ριψοκινδυνεύει να είναι τελευταίο. Στο φαγητό, κανένα δε θα δεις ν' αρχίσει πρώτο. Θεωρείται πρέπον να παίρνουν τα υπολείμματα των άλλων. Έτσι, στις τάξεις τους ζουν με ειρήνη και ο έξω κόσμος είναι ανίκανος να τα βλάψει. Κι έτσι αποφεύγουν τις κακοτυχίες.
Τα ίσια δέντρα είναι τα πρώτα που κόβονται. Τα πηγάδια με γλυκό νερό στερεύουν πιο γρήγορα απ' όλα. Και εσύ, εσύ κάνεις μια επίδειξη της γνώσης σου για να ξαφνιάσεις τους ανόητους. Καλλιεργείς τον εαυτό σου σε αντίθεση προς την υποβάθμιση των άλλων. Και φλέγεσαι συνεχώς σα να ήταν ο ήλιος και το φεγγάρι κάτω από τα μπράτσα σου. Συνεπώς, δεν μπορείς ν' αποφύγεις τις κακοτυχίες.
Πριν από καιρό, άκουσα έναν πολύ σοφό άνθρωπο να λέει: Ο αυτο-έπαινος δεν είναι καλή σύσταση. Στην αξία που αποκτάμε, υπάρχει μείωση. Στη δόξα που αποκτάμε, υπάρχει απώλεια. Ποιός μπορεί ν' αποβάλει την αξία και τη δόξα και να γίνει ένα με τους υπόλοιπους; Το Ταό διαπερνά όλα τα πράγματα, αλλά είναι αόρατο. Η Τε κινείται μέσα σ' όλα τα πράγματα, αλλά η θέση της είναι άγνωστη. Ως προς την αγνότητα και σταθερότητά της, μπορεί να συγκριθεί με το χωρίς σκοπό. Παραμένοντας κρυμμένη, απορρίπτοντας τη δύναμη, εργάζεται όχι για την αξία ούτε για τη δόξα. Έτσι, μην απορρίπτοντας άλλους, δεν απορρίπτεται από άλλους. Και αν ο τέλειος άνθρωπος δε νιάζεται για δόξα, γιατί, κύριε, εσύ παίρνεις ευχαρίστηση απ' αυτήν;
- Καλό, πράγματι! απάντησε ο Κομφούκιος.
Και αμέσως, άφησε τους φίλους του, απέλυσε τους μαθητές του και αποσύρθηκε να ξεκουραστεί στην έρημο, όπου ντύθηκε με δέρματα και μαλλιά και τρεφόταν με βελανίδια και κάστανα.
Περνούσε ανάμεσα στα ζώα και τα πουλιά και δεν τον αντιλαμβανόταν καθόλου. Και αν έγινε έτσι σ' αυτά, πόσο περισσότερο ανάμεσα στους ανθρώπους;
43. Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΑΟ
Η τέλεια ευγένεια δεν είναι προσποιητή. Το τέλειο χρέος προς το διπλανό μας δεν είναι ζήτημα υπολογισμού. Η τέλεια φρόνηση δε θέλει σκέψη. Η τέλεια αγάπη δεν αναγνωρίζει δεσμά. Η τέλεια εμπιστοσύνη δε χρειάζεται εγγύηση. Γι' αυτό, βγάλε από πάνω σου τα κίνητρα του σκοπού. Λευτέρωσε το πνεύμα σου από ταραχές. Ξεφορτώσου τα μπερδέματά σου με την αρετή. Τρύπησε τους φραγμούς που σου κλείνουν το δρόμο προς το Ταό.
65. ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΕ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΟΥ ΜΕ ΤΟ ΧΑΟΣ
Ο Τιεν Κεν σεργιανούσε στην ηλιοφώτιστη πλευρά του Μοναδικού Βουνού. Όταν έφτασε στις όχθες του ποταμού Λιάο, έτυχε να συναντήσει έναν Άγνωστο Άντρα. Ρώτησε τον άντρα, λέγοντας:
- Σας παρακαλώ, θα μπορούσα να ρωτήσω πώς να κυβερνήσω τον κόσμο;
Ο Άγνωστος Άντρας είπε:
- Φύγε μακριά μου, χωριάτη! Τι είδους ανόητη ερώτηση είναι αυτή; Είμαι έτοιμος να σαλπάρω με το Δημιουργό! Κι αν βαρεθώ μ' αυτό, τότε θ' ανέβω στο Ελαφρό κι Ευλύγιστο Πουλί και θα πάω πέρα από τις έξι κατευθύνσεις, περιπλανώμενος στο χωριό του Τίποτα και ζώντας στο Πλατύ και Δίχως Σύνορα Χωράφι. Τι δουλειά έχεις να 'ρθεις εδώ μ' αυτή τη συζήτηση περί κυβερνήσεως του κόσμου και να ενοχλείς το μυαλό μου;
Αλλά ο Τιεν Κεν επανέλαβε την ερώτησή του. Τότε, ο Άγνωστος Άντρας είπε:
- Άφησε το νου σου να περιπλανηθεί μες στην απλότητα, εναρμόνισε το πνεύμα σου με το χάος, ακολούθησε μαζί με τα πράγματα το δρόμο τους και μην αφήσεις χώρο για προσωπικές απόψεις. Τότε, ο κόσμος θα κυβερνηθεί.
71. Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
Κάποτε, ο Τζουάνγκ Τζου ονειρεύτηκε πως ήταν μια πεταλούδα, μια πεταλούδα που πετούσε ολόγυρα, ευτυχισμένη με τον εαυτό της και κάνοντας ότι την ευχαριστούσε. Δεν ήξερε ότι ήταν ο Τζουάνγκ Τζου. Ξαφνικά ξύπνησε και νάτος εκεί, στερεός και χωρίς να έχει πάθει τίποτα, ο Τζουάνγκ Τζου. Αλλά δεν ήξερε αν ήταν ο Τζουάνγκ Τζου που είχε ονειρευτεί ότι ήταν η πεταλούδα ή αν ήταν η πεταλούδα που ονειρευόταν ότι ήταν ο Τζουάνγκ Τζου. Μεταξύ του Τζουάνγκ Τζου και της πεταλούδας πρέπει να υπάρχει κάποια διαφορά! Αυτό ονομάζεται Μεταμόρφωση των Πραγμάτων.
Όνειρα είμαστε όλοι
και τίποτε άλλο...
Εκδόσεις Μπουκουμάνη
Τηλ.: 3618502 - 3630669
Αθήνα